اهمیت و ضرورت:
بيماری مولتيپل اسكلروزيس يا ام اس از شايع ترين بيماری های عصبی می باشد که در جوانان به ويژه در زنان در فاصله سنی 20 تا 40 سال شيوع فراوان دارد و با ايجاد علائم ناتوان کننده، سال ها تداوم می يابد. در آخرين آماردر سال 1400، حدود112هزار بيمار مبتلا به ام اس در ايران گزارش شده است و ايران در ابتلاء به بيماری ام اس جزو 10 کشور اول دنياست و نكته قابل توجه اين است که سالانه حدود 7000 الی 10000 نفر مبتلای جديد به اين آمار اضافه می شود (شناسنامه و استاندارد خدمت توانبخشی در بيماران ام اس-1398.) از اين رو، برنامه های آموزشی و پيشگيری از ابتلا به ام اس از ضرورت بالايی برخوردار است و در طولانی مدت منجر به کاهش تعداد افراد مبتلا و هزينه های مربوط به درمان بيماری می شود. به بيان ديگر، برنامه های آموزشی به عنوان يک سرمايه گذاری در بهداشت جامعه عمل می کند.
گروه های هدف:
طبق برنامه مراقبتی بهداشتی Lalonde، پيشگيری برای دو گروه از افراد اهميت بسيار بالایی دارد. الف) افراد سالم جامعه با هدف ارتقای سلامت و ب) افراد در معرض خطر با هدف جلوگيری از ابتلا به بيماری. در نتيجه، در خصوص برنامه پيشگيری از ابتلا به بيماری ام اس، توجه به گروه های زير حائز اهميت است:
- جوانان و نوجوانان: اين گروه در مراحل زندگي خود با تغييرات فيزيكي و رواني مواجه هستند و کسب آگاهي در خصوص چگونگي مديريت هيجانات خود، علائم و راهكارهای پيشگيری از ام اس می تواند به آنها کمک کند. همكاری با مدارس، دانشگاه ها و آموزشگاه ها به منظور اجرای برنامه ها و آموزش های پيشگيری از ام اس می تواند تأثير بزرگی در جامعه داشته باشد.
- خانواده افراد مبتلا: تا کنون، شواهد قطعی مبنی بر ژنتيكی بودن بيماری ام اس وجود ندارد، اما آگاهی خانواده ها از علل، نشانه ها و ريسک فاکتورهای بيماری ام اس بسيار اهميت دارد.
- افراد با عادات زندگی نامناسب: افرادی که دارای عادات ناسالم مانند سيگار کشيدن، مصرف الكل، نقص های تغذيه و کمبود فعاليت بدنی هستند، در معرض خطر بيشتری از ابتلا به ام اس هستند.
- افراد شاغل در محیط های استرس زا: از آنجايی که استرس و اضطراب بالا و طولانی مدت از ريسک فاکتورهای مهم ابتلا به اين بيماری می باشد، افرادی که به صورت مداوم در محيط کار تجربه استرس و اضطراب را دارند، در معرض خطر ابتلا به ام اس هستند. برخی از اين مشاغل عبارتند از:
- پزشکان و کادر درمانی: اين افراد با شرايط پر فشار و فشار کاریي بالا روبرو می شوند. مسئوليت های زياد، تصميم گيری های مهم و تعامل با بيماران می توانند منجر به استرس و اضطراب در اين حرفه ها شوند.
- پلیس و کارکنان امنیتی: اين افراد ممكن است با شرايط خطرناک و پر فشار مواجه شوند که می تواند به افزايش استرس آنها منجر شود.
- معلمان و مربیان: اين افراد در طول روز با تعداد زيادی دانش آموز و مسئوليت های تدريس و مديريت کلاس مواجه هستند که می تواند به اضطراب و استرس آنها منجر شود.
- مدیران و کارمندان اجرایی: اين افراد به دليل تصميم گيری های مهم و تحمل مسئوليت های بالا، ممكن است با استرس و فشار ذهنی روبرو شوند.
- روزنامه نگاران: فعاليت های روزنامه نگاران به دليل فشار زمانی، اطلاع رسانی اخبار حساس و کار با منابع مختلف ممكن است به اضطراب و استرس منجر شود.
- کارگران صنعتی و ساختمانی: کارگران در برخی صنايع، مانند صنايع ساختمانی، ممكن است با شرايط فيزيكی سخت و تلاش بدنی زياد روبرو شوند که می تواند به استرس و اضطراب آنها منجر شود.
اهم برنامه های پیشگیری:
- برگزاری نشست ها، کارگاه ها و سخنرانی ها با تمرکز بر علايم، علل و راهكارهای پيشگيری از ام اس
- ايجاد بروشورها، پوسترها و منابع آموزشی مرتبط با ام اس و شيوه های پيشگيری برای توزيع در جامعه
- همكاری با رسانه ها و انتشار مطالب آموزشی در رسانه های مختلف، از جمله راديو، تلويزيون و رسانه های اجتماعی
- برگزاری کارگاه های آموزشی برای گروه های هدف در خصوص عوامل و علل ابتلا به ام اس، راه های پيشگيری از ابتلا
- تدوين و اجرای پروتکل جامع سلامت روان بر پايه کارگاه های تئوری و تجربی برای شهروندان شهر تهران با هدف پيشگيری از ابتال به بيماری های خود ايمنی و روان تنی
- انجام تست های روان شناختی از گروه های هدف و ارائه تحليل و مشاوره فردی جهت شناسايي افراد در معرض آسيب
تهیه و تنظیم: موسسه توانمندسازی ام اس – مرداد 1402
برنامه های پیشگیری از ابتلا به ام اس
برای دانلود فایل برنامه های پیشگیری از ابتلا به ام اس با فرمت pdf کلیک نمایید.
